فرهنگ بریده از علم، دانشگاه را تهدید میکند
تاریخ انتشار: ۲۳ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۹۴۸۳۴۰
به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، نشست هم اندیشی اولین کنگره بینالمللی «علم و قرآن»، امروز چهارشنبه ۲۳ اسفند در دانشگاه تهران برگزار شد.
جمیله علم الهدی، دبیر ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی، در این نشست گفت: موضوع علم در ایران یکی از مباحث جدی رشتههای مختلف است، اما معمولا دو مواجهه با آن وجود دارد که یکی علم به عنوان دستاورد است و نگاه دیگر نیز مواجهه نهادی با علم است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی افزود: اگر مواجهه نهادی با علم داشته باشیم مخصوصا درباره مواجهه تمدنی با علم میتوانیم به میزان زیادی صحبت کنیم. متاسفانه این نگاه در ایران چندان مورد استقبال نیست. اگر رویکرد انتقادی داشته باشیم به نظر میرسد ایران هیچ وقت در طول تاریخ مستعمره نبوده است ولی میتوانیم بگوییم دچار استعمار معرفتی بودهایم. در این دیدگاه، بین شرق شناسی و استعمار معرفتی رابطه مستقیم وجود دارد و با این نگاه، بررسی پیشرفتهای علمی در ایران نشان میدهد ما سعی کردهایم همواره خودمان را بر اساس استانداردهای غربی تعریف کنیم لذا نهاد علم در ایران همچنان خودش را تابع علم در جهان میداند.
علم الهدی تصریح کرد: دانشگاه جندی شاپور شاهد این است که تمدن ما تمدنی مبتنی بر عقلانیت و علم بوده است، اما در میان قشر تحصیل کرده افتخار به این تمدن را مشاهده نمیکنیم. در چنین وضعیتی که دچار هژمونی فرهنگی هستیم فاصله نسبتا زیادی هم بین علم و فرهنگ ایجاد شده است و گویا این دو با هم قهر کردهاند لذا فرهنگ بریده از علم به صورت یک فرهنگ مهاجم، دانشگاه را تهدید میکند. از سوی دیگر به صورت احساسی با سنت برخورد کردهایم و این باعث شده غربگرایی و غربستیزی به معنای سَلَفی آن در حال رشد هستند و این هم باعث تهدید علم و فرهنگ میشود.
اهمیت بازگشت به قرآن
دبیر ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: به نظر میرسد مواجهه فعال با سنت و تجدد و مخصوصاً در زمینه علمی اهمیت زیادی دارد. این هدف محقق نمیشود مگر اینکه به قرآن و منابع معصومان (ع) مراجعه کنیم چراکه ما نمیتوانیم سنت و تجدد را بدون هیچ معیاری مورد بررسی قرار دهیم. مواجهه ما با قرآن نیز همواره به عنوان کتابی بوده که نوشته شده و الان باید با استفاده از روششناسیهایی، آن را مورد بررسی قرار دهیم در حالی که قرآن یک معلم بزرگ است و بیشتر از اینکه با روش تحقیق دنبال بررسی قرآن باشیم باید آداب تحقیق در قرآن را یاد بگیرم در غیر اینصورت قرآن با ما سخن نخواهد گفت.
وی گفت: آنچه در این شرایط موجود کشور ما به عنوان تنها کشوری که افتخار توجه به اسلام ناب محمدی و تبیین یک دیدگاه متفاوت در برابر هژمونی فرهنگی را دارد، دارای اهمیت است بازگشت به قرآن توسط اندیشمندان و دانشمندان است. سالهاست مباحث علم و دین در کشور ما رواج دارد و دستاوردهای خوبی هم داشته است. از سال گذشته که رییس جمهور در سازمان ملل، قرآن را بر روی دست گرفتند بنا بر این شد که توجهی جدیتر به قرآن صورت گیرد. البته در جمهوری اسلامی ایران توجهات زیادی به تلاوت و قرائت قرآن شده است، اما این کنگره، اقدامی در راستای نشان دادن توجه جدیتر دانشگاههای ایران به قرآن کریم در عرصه بینالمللی هستند. این کنگره شروع یک جریان در زمینه پژوهش علمی در حوزه قرآن است و انشاءالله دستاوردهای زیادی هم داشته باشد.
غفلت از قرآن
مهدی گلشنی، استاد بازنشسته دانشگاه صنعتی شریف به عنوان سخنران بعدی در این نشست گفت: قرآن در محیط ما و مخصوصا در چند دهه اخیر مورد غفلت قرار گرفته است در صورتی که سالهای ابتدای انقلاب در سال ۱۳۶۳ در مالزی بودم و در کنفرانسی با عنوان نقش قرآن در علم سخنرانی کردم. قطعا استعمار نقش مهمی در این زمینه داشته تا مسلمانان از نوآوری در این زمینه غفلت کنند و صرفا دنبال اثبات اعجاز علمی قرآن باشند. به نظرم مهمترین نقش این کنگره این است که نقش صحیح علم در قرآن را بیان کند.
وی گفت: میتوان کارهای مهمی انجام داد و مخصوصا در زمینه فلسفه و متافیزیک تحولات مهمی رخ داده است چراکه قبلا فلسفه و متافیزیک متروک شده بودند. اگر این کنگره بتواند نقش دقیق قرآن در علم را روشن کند اقدامی ارزنده انجام داده است. نکته مهم دیگر این است که الان یک فرهنگ اسلامی در محیط ما حاکم نیست لذا باید از دوران دبیرستان و با در نظر گرفتن سطوح مختلف تالیف، سعی کنیم فرهنگ اسلامی را ترویج کنیم و نقش مهم قرآن در علم را روشن کنیم.
علی اکبر صالحی؛ عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوی اسلامی ایران نیز در این نشست گفت: هراسی نداشته باشیم از اینکه نقش قرآن در علم را بررسی کنیم و اگر گاهی شک و تردیدی وجود دارد، در دل ماست نه در قرآن؛ چراکه برخی قرآن را با تردید خواندهاند که میگویند آیا میتوان به رابطه قرآن و علم پرداخت؟ نظریه تا زمانی که به محک تجربه نرسیده نمیتوان با قطعیت در مورد آن نظر داد، اما وقتی به تجربه ثابت شد آن نظریه پایدار است میتوان توجهی جدی به آن داشت. در قرآن آمده است «فَلَا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ الْجَوَارِ الْکُنَّسِ؛ چنین نیست (که منکران قرآن پندارند) قسم یاد میکنم به ستارگان باز گردنده؛ که به گردش آیند و در مکان خود رخ پنهان کنند» (تکویر/ ۱۵ و ۱۶) بنابراین باید با شجاعت وارد پرسش علمی از قرآن شویم.
وی گفت: در آیه ۳۵ سوره مبارکه نور آمده است: «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ» از اینجا میفهمیم نور امری مطلق است و نسبیتپذیر نیست. همین حرف را اینشتین زد و گفت نور امری مطلق است؛ لذا باید بدون واهمه و ترس، از قرآن سوال کنیم، چون هنوز در بسیاری از مسائل میتوان از قرآن سوال کرد.
انتهای پیام/
منبع: آنا
کلیدواژه: شورای عالی انقلاب فرهنگی علم الهدی مهدی گلشنی قرآن در علم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۴۸۳۴۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
قرآن فضای گفتگوی بسیاری درباره هنر دارد
استادیار دانشگاه سوره معتقد است که در دل قرآن فضای گفت و گوی بسیاری درباره هنر وجود دارد و در هیچ کدام از آیات قرآن هنر تقبیح نشده است. در واقع هنر و شعر مورد توجه هستند. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرگزاری تسنیم، نشست تخصصی «سیر تحول هنرهای قرآنی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی» در راستای اهداف پژوهشی نخستین نمایشگاه تخصصی هنرهای قرآنی «روایت باران» عصر جمعه 7 اردیبهشت 1402، با حضور اساتید، دانشجویان، خوشنویسان و علاقمندان به هنرهای قرآنی در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.
این پنل تخصصی با سخنرانی سجاد محمد یارزاده (رییس دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی استاد فرشچیان)، مهدی خانکه (استادیار و رییس مدرسه عالی مهارتی دانشگاه استاد فرشچیان)، مهدی محمدی (استادیار و مدیر گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی دانشگاه سوره) و محبوبه کاظمی دولابی (مدیر مسئول نگارخانه ترانه باران) همراه بود.
نقش اقتصاد و سرمایهگذاری در ترویج هنرهای قرآنیمقایسه عملکرد بخش خصوصی نسبت به بخش دولتی در حوزه هنرهای اصیل ایرانی و اسلامی
سجاد محمد یارزاده (رییس دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی استاد فرشچیان) در این نشست با اشاره به عملکرد مطلوب نگارخانه ترانه باران به عنوان بخش خصوصی نسبت به بخش دولتی در حوزه هنرهای اصیل ایرانی و اسلامی گفت: دلیل این موفقیت این است که کسی که عاشق این هنرها باشد میتواند موفق عمل کند، هنرهای قدسی مرز ندارند. البته طبیعی است که باید به معیشت هنرمندان و اقتصاد هنر هم توجه شود.
او با اشاره به اینکه هنرمندی که به سمت هنر اصیل برود ماندگار خواهد بود، گفت: یکی از رموز ماندگاری هنر و هنرمند رجوع به متون مرجع است و قرآن یکی از متون مرجع محسوب میشود.
در دل قرآن فضای گفتگوی بسیاری درباره هنر وجود دارد
در ادامه نشست مهدی محمدی (استادیار و مدیر گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی دانشگاه سوره) با اشاره به آنکه در دل قرآن فضای گفتگوی بسیاری درباره هنر وجود دارد، اذعان داشت: در هیچ کدام از آیات قرآن هنر تقبیح نشده است. در واقع هنر و شعر مورد توجه هستند.
کلیت قرآن یک اثر هنری شاخص است
مهدی خانکه (استادیار و رییس مدرسه عالی مهارتی دانشگاه استاد فرشچیان) نیز سخنان خود را با محوریت الهی نگاری ادامه داد و با بیان اینکه کلیت قرآن یک اثر هنری شاخص است گفت: ادبیات نخستین تجلی الهی نگاری است. اما در مورد آیات قرآن، ما درباره محکمات تصویرگری نداریم. آثار موجود در این زمینه نشان میدهد هنرمندان بیشتر نسبت به متشابهات و بخشهایی که روایات متعدد از آنها نقل شده توجه نشان داده و علاقمند به خلق آثار هنری در شاخههای مختلف بوده و هستند.
او با نمایش آثار هنرمندان حوزه نگارگری با موضوع معراج، مباهله، عاشورا و همچنین چند اثر از استاد فرشچیان با استناد به آیات و روایات مانند پنجمین روز آفرینش، ضامن آهو و... گفت: بعد از دوره صفویه است که هنرمندان و عرفا فرصت پیدا کردند تا متشابهات را در قالب رشتههای مختلف هنری روایت کنند.
در ادامه این نشست خانکه و یارزاده ابراز امیدواری کردند که برگزاری چنین نشستهایی بتواند ارتباط بین گالری ها، بازار هنر و دانشگاه را تقویت کنند.
نگاه میراث فرهنگی به هنرهای قرآنی بسیار مهم است
محبوبه کاظمی دولابی (مدیر نگارخانه ترانه باران) نیز در پایان این نشست به دلیل برگزاری نمایشگاه تخصصی هنرهای قرآنی «روایت باران» اشاره کرد و گفت: بعد از هتک حرمتی که سال گذشته به قرآن مجید به عنوان فرهنگ اسلامی ما شد، به عنوان مدیر تنها نگارخانه تخصصی هنرهای ایرانی اسلامی وظیفه خود دانستم که به زبان هنر نسبت به این هتک حرمت واکنش نشان دهم، نتیجه آن برگزاری نمایشگاه فاخر «روایت باران» بود. اگر به حریم فرهنگی هر کشوری در جهان توهین شود، فرد فرد آن کشور اعتراض خواهند کرد و صدای آن را به گوش جهانیان خواهند رساند.
از این رو آمادگی آنرا داریم که نمایشگاه تخصصی هنرهای قرآنی را در کشورهای دیگر هم برگزار کنیم. مهمترین رسالتی که ما داریم این است که حلقههایی که میتواند در این زنجیره نقش داشته باشد را به هم متصل کنیم. چون با هر تفکر و اندیشهای همه ما برای قرآن احترام قائلیم و دوست داریم به بهترین شکل ممکن در دنیا فعالیتهای ترویجی انجام دهیم که علاوه بر تاثیرگذاری در حوزه فرهنگ ایرانی اسلامی، میتواند به موضوع معاش هنرمندان این حوزه هم توجه کند.
کاظمی با اشاره به اهمیت کتابت قرآن مجید گفت: هنرهای سنتی به ویژه خوشنویسی، هنری نیست که هنرمند در آن ظرف چند سال بتواند به درجه استادی برسد، و دههها طول میکشد. بسیار خوشحالم که میبینم هنرمندانی داریم که تمام عمر خود را صرف هنری کردهاند که نتیجه آن میتواند کتابت کلمات نورانی قرآن مجید باشد.
او در ادامه با بیان اینکه نگاه میراث فرهنگی به هنرهای قرآنی بسیار مهم است. چرا که هنرهای قرآنی را از ابعاد مختلف میتوان تبیین و تفسیر کرد گفت: از بعد میراث فرهنگی این آثار بسیار دارای اهمیت هستند، چرا که همانطور که از قرن یکم قرآن به اشکال مختلف نوشته شده و امروز به عنوان آثار ارزشمندی از گذشته در اختیار ما قرار گرفته در موزههای داخلی و خارجی فخر جهانیان است و میراث ماندگار جهان محسوب میشود، علاوه بر ، بحث عقیدتی، ما هم امروز بتوانیم زمینه خلق آثار ارزشمندی را فراهم کنیم و کتابت قرآن کریم را مورد توجه قرار دهیم تا این آثار ارزشمند برای آیندگان بماند هم به عنوان یک ثروت ملی و هم به عنوان فرصتی برای عرضه فرهنگ و هنر غنی ایرانی و اسلامی مورد توجه قرار گیرد. فکر میکنم این نکته که هر هنرمند با چه نگرش و بینش و ایدهای آیات نورانی قرآن مجید را انتخاب کرده و به چه شکلی آراسته و با چه هنرهایی تلفیق کرده تا یک اثر هنری خلق کند، هنرهای قرآنی را از منظر میراث فرهنگی قابل توجه و پر اهمیت میکند.
این نشست تخصصی با پرسش و پاسخ پایان یافت.
نخستین نمایشگاه تخصصی هنرهای قرآنی "روایت باران " به همت نگارخانه تخصصی هنرهای ایرانی _اسلامی "ترانه باران" برگزار شده و تا پایان اردیبهشت ماه در گالریهای 1 و 2 فرهنگسرای نیاوران از ساعت 10 الی 19 و در روزهای تعطیل از ساعت 14 الی 19 میزبان بازدیدکنندگان خواهد بود.
انتهای پیام/